Dykasteria Nauki Wiary: Deklaracja „Dignitas infinita” o godności człowieka

Data publikacji: wtorek, 09-04-2024

Dokument Dykasterii Nauki Wiary Dignitas infinita, tworzony przez pięć lat, zawiera papieskie magisterium ostatniej dekady.

Porusza ona tematy od wojny po ubóstwo, od przemocy wobec migrantów po przemoc wobec kobiet, od aborcji po macierzyństwo zastępcze i eutanazję, od teorii gender po przemoc cyfrową. Pod artykułem publikujemy polskie tłumaczenie dokumentu.

Prezentacja

Na „Kongresie” w dniu 15 marca 2019 roku ówczesna Kongregacja Nauki Wiary postanowiła rozpocząć „opracowanie tekstu podkreślającego niezbędność koncepcji godności osoby ludzkiej w ramach antropologii chrześcijańskiej oraz ilustrującego jej zakres i korzystne implikacje na poziomie społecznym, politycznym i gospodarczym, biorąc pod uwagę najnowszy rozwój tematu w sferze akademickiej i jego ambiwalentne rozumienie w dzisiejszym kontekście”. Wstępny projekt w tym zakresie, opracowany z pomocą ekspertów w 2019 roku, został uznany za niezadowalający przez Zgromadzenie zastrzeżone konsultorów Kongregacji, odbyte w dniu 8 października tego samego roku.

Kolejny projekt tekstu został przygotowany od podstaw przez sekcję doktrynalną, w oparciu o wkład różnych ekspertów. Projekt został przedstawiony i omówiony przez Zgromadzenie zastrzeżone, odbyte 4 października 2021 roku. W styczniu 2022 roku nowy projekt został przedstawiony na Sesji Plenarnej Kongregacji, podczas której członkowie skrócili i uprościli ten tekst.

W dniu 6 lutego 2023 roku nowy, poprawiony tekst został poddany ocenie Zgromadzenia zastrzeżonego, które zaproponowało dalsze zmiany. Nowa wersja została przedłożona do oceny na Sesji Zwyczajnej Dykasterii (Feria IV) w dniu 3 maja 2023 roku. Członkowie wydali zgodę, aby dokument został opublikowany z pewnymi modyfikacjami. Ojciec Święty Franciszek zatwierdził uchwały (deliberata) tej Feria IV podczas audiencji udzielonej mi 13 listopada 2023 roku. Przy tej okazji poprosił mnie również o podkreślenie w tekście kwestii ściśle związanych z tematem godności, takich jak dramat ubóstwa, sytuacja migrantów, przemoc wobec kobiet, handel ludźmi, wojna i inne. Aby jak najlepiej odpowiedzieć na to wezwanie Ojca Świętego, sekcja doktrynalna Dykasterii poświęciła jeden „Kongres” pogłębionej analizie encykliki Fratelli tutti, która prezentuje oryginalną analizę i dogłębne studium kwestii godności ludzkiej „niezależnie od wszelkich okoliczności”.

W liście z dnia 2 lutego 2024 roku, w związku z Feria IV w dniu 28 lutego, nowy projekt tekstu, znacznie zmodyfikowany, został przesłany członkom Dykasterii z następującym wyjaśnieniem: „ten kolejny projekt stał się konieczny, aby spełnić konkretną prośbę Ojca Świętego. Wyraźnie wezwał on do skupienia większej uwagi na aktualnych poważnych naruszeniach godności ludzkiej w naszych czasach, w odniesieniu do encykliki Fratelli tutti. Stąd sekcja doktrynalna zredukowała początkową część […] i opracowała bardziej szczegółowo to, na co wskazał Ojciec Święty”. 28 lutego 2024 r., podczas Sesji Zwyczajnej Dykasterii, ostatecznie zatwierdzono tekst obecnej Deklaracji. Podczas audiencji udzielonej mi oraz sekretarzowi sekcji doktrynalnej, ks. prał. Armando Matteo, w dniu 25 marca 2024 roku, Ojciec Święty zatwierdził niniejszą Deklarację i polecił ją opublikować.

Opracowanie tekstu w okresie pięciu lat pozwala nam zrozumieć, że mamy do czynienia z dokumentem, który ze względu na powagę i centralne znaczenie kwestii godności w myśli chrześcijańskiej wymagał znaczącego procesu dojrzewania, aby dojść do ostatecznej wersji tekstu, którą publikujemy dzisiaj.

W pierwszych trzech częściach Deklaracja przypomina podstawowe zasady i założenia teoretyczne, aby przedstawić ważne wyjaśnienia, które mogą pomóc uniknąć częstych nieporozumień, które pojawiają się w użyciu terminu „godność”. W czwartej części, Deklaracja przedstawia kilka aktualnych sytuacji problematycznych, w których ogromna i niezbywalna godność należna każdemu człowiekowi nie jest odpowiednio uznawana. Potępienie takich poważnych i aktualnych naruszeń godności ludzkiej jest czynem koniecznym, ponieważ Kościół jest głęboko przekonany, że nie można oddzielić wiary od obrony godności ludzkiej, ewangelizacji od promowania godnego życia, a duchowości od zaangażowania na rzecz godności wszystkim ludzi.

Ta godność wszystkich ludzi może być w rzeczywistości rozumiana jako „nieskończona” (dignitas infinita), jak stwierdził św. Jan Paweł II podczas spotkania z osobami cierpiącymi z powodu pewnych ograniczeń lub niepełnosprawności[1], aby pokazać, w jaki sposób godność wszystkich ludzi jest niezależna od wszelkiego zewnętrznego wyglądu lub cech konkretnego życia osób.

Papież Franciszek w swojej encyklice Fratelli tutti chciał podkreślić ze szczególnym naciskiem, że godność ta istnieje „niezależnie od wszystkich okoliczności”, zachęcając wszystkich do jej obrony w każdym kontekście kulturowym, w każdym momencie istnienia osoby, bez względu na jakiekolwiek braki fizyczne, psychologiczne, społeczne czy też moralne. W tym względzie Deklaracja stara się ukazać, że mamy do czynienia z uniwersalną prawdą, którą wszyscy musimy uznać za podstawowy warunek, aby nasze społeczeństwa były prawdziwie sprawiedliwe, pokojowe, zdrowe i ostatecznie autentycznie ludzkie.

Lista tematów wybranych przez Deklarację z pewnością nie jest wyczerpująca. Obejmuje jednak dokładnie te tematy, które pozwalają wyrazić różne aspekty ludzkiej godności, które mogą być dziś przyćmione w świadomości wielu ludzi. Niektóre z nich są łatwo akceptowalne dla różnych sektorów naszych społeczeństw, inne mniej. Wszystkie jednak wydają się nam potrzebne, ponieważ razem wzięte pomagają dostrzec harmonię i bogactwo myśli na temat godności, które wypływają z Ewangelii.

Niniejsza Deklaracja nie pretenduje do wyczerpania tak bogatego i istotnego tematu, ale ma na celu dostarczenie pewnych elementów refleksji, które pomogą uwzględnić go w złożonym momencie historycznym, w którym żyjemy, abyśmy pośród tak wielu zmartwień i niepokojów nie zagubili drogi i nie narazili się na bardziej bolesne i głębokie cierpienia.

Víctor Manuel Kard. Fernández

Prefekt

Pełny tekst Deklaracji "Dignitas Infinita"