Sądy kościelne funkcjonują w oparciu o prawodawstwo kościelne. Głównym aktem jest Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r. Jedna z jego części (Księga VII) poświęcona jest w całości procesom. Trzeba jednak pamiętać, że sądy kościelne zajmują się kwestiami spornymi, które ściśle dotyczą spraw wspólnoty Kościoła i jego członków. Istnieje tym samym jasna granica pomiędzy porządkiem prawnym kościelnym i świeckim. Sądownictwo kościelne rozpoznaje zatem tylko te sprawy, które dotyczą rzeczy duchowych i z nimi związanych a także przekroczenie ustaw kościelnych, ustalanie winy i wymierzanie kar kościelnych. W praktyce jednak sądy kościelne w przeważającej większości zajmują się sprawami o stwierdzenie nieważności małżeństwa. W tym zakresie sądy kościelne funkcjonują także w oparciu o Instrukcję procesową Dignitas connubii z 2005 r.